Cryphonectria parasitica

Cryphonectria parasitica

Gałąź kasztana amerykańskiego porażona przez Cryphonectria parasitica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	Diaporthales
Rodzina	Cryphonectriaceae
Rodzaj	Cryphonectria
Gatunek	Cryphonectria parasitica
Nazwa systematyczna
Cryphonectria parasitica (Murrill) M.E. Barr Mycol. Mem. 7: 143 (1978)

Cryphonectria parasitica (Murrill) M.E. Barr – gatunek grzybów z rzędu Diaporthales. Mikroskopijny grzyb pasożytniczy u kasztanów i niektórych gatunków dębów wywołujący grzybową chorobę o nazwie zgorzel kasztana. Jest organizmem kwarantannowym podlegającym obowiązkowemu zwalczaniu.

Systematyka

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Crypthonectria, Cryphonectriaceae, Diaporthales, Diaporthomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy gatunek ten opisał William Alphonso Murrill w 1906 r. nadając mu nazwę Diaporthe parasitica. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadała mu Margaret Elizabeth Barr w 1978 r.

Synonimy:

• Diaporthe parasitica Murrill 1906
• Endothia gyrosa var. parasitica (Murrill) Clinton 1907
• Endothia parasitica (Murrill) P.J. Anderson & H.W. Anderson 1912
• Valsonectria parasitica (Murrill) Rehm 1907

Morfologia

C. parasitica tworzy podkładki o barwie od żółtej do ciemno pomarańczowej, średnicy 0,5–3 (–4) mm i wysokości 2,5 mm. Są zagłębione w korze, wystaje ponad nią tylko ich górna część. W podkładkach powstają konidiomy o średnicy 100–300 μm, czasami jednak kilka konidiów łączy się z sobą tworząc duży, labiryntopodobny konidiom, którego średnica przekracza 1 mm. Konidiofory są rozgałęzione, komórki konidiotwórcze tworzą się zarówno na szczytowych, jak i bocznych ich gałązkach. Podczas wilgotnej pogody z konidiomów wydostają się skręcone, żółte pasma zlepionych z sobą zarodników konidialnych. Konidia mają wymiary 3–5 × 1,5–2 μm (średnio 3,6 × 1,8 μm), kształt od elipsoidalnego do pałeczkowatego, czasami lekko zagięte, przejrzyste i bez przegród. Perytecja o średnicy 300–400 μm, kuliste i głęboko zanurzone w podkładkach. Mają długą, cylindryczną szyjkę o długości do 300–600 μm i średnicy 200 μm, a w niej peryfizy. Askospory wydostają się dośrodkowo z zewnętrznego dysku stromy tworząc drobne, czarne brodawkowate struktury. Worki 32–55 × 7–8,5 μm, maczugowate do cylindryczno-maczugowatych, o krótkim trzonku, cienkościenne, 8-zarodnikowe; askospory w dwóch rzędach. Mają wymiary 7–12 × 3,5–5 μm (średnio 8,6 × 4,5 μm), są gładkie, elipsoidalne, dwukomórkowe, czasami z niewielkim zwężeniem przy przegrodzie.

Występowanie

Cryphonectria parasitica występuje we wschodniej części Ameryki Północnej (USA i Kanada), Europie Południowej, Hongkongu i Japonii oraz w Australii. W Europie po raz pierwszy został oficjalnie wykryty w 1938 roku we Włoszech w pobliżu Genui, głównego międzynarodowego portu lotniczego. Analizy genetyczne sugerują, że C. parasitica pochodzi z Ameryki Północnej. Rozprzestrzenił się i obecnie występuje już nie tylko nad Morzem Śródziemnym, ale także w Austrii i Szwajcarii, krajach kaukaskich (o zimnym klimacie), na północy Półwyspu Iberyjskiego (o klimacie umiarkowanym) oraz w części północnej Europy i Islandii. W Polsce do 2020 r. nie zanotowano jeszcze tego patogenu, jednak jego rozprzestrzenienie się na północ Europy jest bardzo prawdopodobne. Ze względu na liczne występowanie w Polsce dębów szypułkowych zagrożenie jest poważne.

Zasiedla korę drzew z rodzaju kasztan (Castanea) powodując zgorzel kasztana. Stwierdzono, że atakuje także niektóre gatunki dębów (Quercus), głównie dęba bezszypułkowego (Ouercus petraea), rzadziej dęba szypułkowego (Quercus robur), dęba ostrolistnego (Quercus ilex) i inne.